Ընդամենն ամիսներ առաջ այս իշխանությունը պատմաբանների հետ կատաղի կռիվ էր տալիս 2008-ի Մարտի 1-ի իրադարձությունները պատմության էջերում խմբագրելու, վերաշարադրելու և իրենց քիմքին հարմարեցնելու համար։ Այլ խոսքով, պիտի պատմությունը գրվեր այսօրվա քրեական գործերի հանգույն։ Մինչդեռ այս իշխանությունը ոչ թե 10, այլ ավելի քան 8000 մարդու (5000 պատերազմի և 3000-ից ավելի կորոնավիուսի պատճառով) սպանության, 10 հազարից ավելի վիրավորների, անհետ կորածների, գերիների, Արցախի 80 տոկոսը հանձնելու համար է պատասխանատու։ Հիմա ինչպե՞ս շարադրել այս ահավոր պատմությունը, ինչպե՞ս հաջորդ սերունդներին փոխանցել օրվա սարսափի, դաժանության և մեծ արհավիրքի մասշտաբները։
Թերևս պատմագրության համար այս ամենին զուգահեռ ավելի ծանր է մեկ այլ փաստի ամրագրում։ Ինչպե՞ս հաջորդ սերունդներին ներկայացնել այսօրվա վայ ղեկավարների արածը, ինչպե՞ս պատմությունը շարադրել, որ դպրոցահասակ երեխան, իր ազգի ներկայացուցչի դավաճանական գործողությունների ու արարքների մասին դասագրքում կարդալով, չամաչի իր ցեղի ու տեսակի համար։ Այս ամենը նրա մասնիկն է դառնալու, ողջ կյանքում նա պիտի գլխահակ քայլի, երբ հիշի, որ իր ազգակիցը մի քանի միլիարդ դոլարով իր հայրենիքը, պատմությունը, սրբությունները վաճառել է՝ առանց դույզն-ինչ մտահոգվելու, թե հայրենազրկումից, ազգի լուսավոր զավակներին գիտակցաբար մահվան տանելուց հետո ինչ է լինելու մի ողջ ժողովրդի հետ։
Սակայն, որպես ազգ, մենք կարող ենք այդ պատմությանը գոնե այնպիսի ուղղորդում տալ, որ ապագա սերունդը նաև պատմության էջերը թերթելիս տեսնի, թե ինչ է սպասում այն ղեկավարին, որը սեփական ժողովրդի արյունը, հայրենիքը վաճառքի է հանել։ Վաղն այդ սերունդը մեզ մեղադրելու է, որ մենք չենք կարողացել պատմության ընթացքը փոխել, դավաճանությունն անպատիժ ենք թողել, հանդուրժել ենք հայրենազրկողին, դեռ ավելին, շարունակել ենք համարել երկրի ղեկավար։ Հանցանքի ներումը նոր հանցանք է ծնում, դրա համար հայոց պատմությունը դավաճանների պակաս չունի։ Մինչդեռ ամեն ղեկավար պիտի սարսափելի հեռանկարը աչքի տակ ունենա, երբ որոշի ժողովրդի, երկրի դեմ որևէ հանցագործություն գործել։
Այնինչ, ազգային խարանից ազատվելու համար հիմա տարբեր բարեհունչ անուններ ենք հորինում՝ «քաղաքական պատասխանատվություն», «հրաժարականի համար երաշխիքների տրամադրում», «հեռանալու միջանցքների տրամադրում»։ Փաստորեն, նման երևույթների կրկնության համար պարարտ հող ենք մշտապես թողնում։ Փաշինյանը պիտի անգամ մտքի ծայրով չանցկացներ, որ նման փաստաթուղթ ստորագրելուց հետո մեկ օր ավելի կարող է մնալ իր աթոռին։ Բայց մենք «ժողովրդավար» ենք, ամեն ինչ ժողովուրդն է որոշում։
Դժվար է ասել, թե ինչ ճանապարհով կհեռանա Փաշինյանը, բայց մենք հայրենադավությունը պատժելու համար միշտ թույլ գործիքներ ենք օգտագործել։ Ինչպես այս իշխանությունն է ասում՝ թավիշը շատ-շատ է, հատկապես իրենց հանդեպ մեր վերաբերմունքում։
Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ